3 mei 2016 - reactie op leuk filmpje over fietsen met een stuur dat andersom werkt, als je naar rechts draait gaan de wielen naar links en andersom. Erg leuk en interessant hoe moeilijk het is om jezelf op een andersom werkend stuur te leren fietsen.
Voor mij als musicus te vergelijken met het strijken of tokkelen op muziekinstrumenten. Ik was violiste en speel geen viool meer. Ik heb toen wij als woongroep Contact & muziek in 2006 met elkaar gingen wonen mezelf en mijn drie huisgenoten viola da gamba en luit leren spelen. Wij spelen drie Canzones, polyfonische (canon-achtige) muziek uit de renaissance uit 1605, van de Italiaanse componist Giovanni Domenico Rognoni. Canzone is een zangstuk, cantare betekend in het Latijn zingen. Het is de kunst om zo op te spelen dat het lijkt alsof we zingen op onze instrumenten.
Op welke instrumenten deze muziek wordt gespeeld is vrij. Het kunnen vier strijkinstrumenten, vier tokkelinstrumenten of vier blaasinstrumenten zijn, of een mix. Van hoog naar laag zijn de vier stemmen: sopraan, alt, tenor en bas. Wij spelen de canzones met vier viola da gamba's of op onze vier luiten, twee zacht klinkend instrumenten uit de renaissance, zachte en heel verfijnde instrumenten uit de klassieke muziek.
Onze instrumenten zijn speciaal voor ons gebouwd. Het viola da gambakwartet in Israël door Amit Tiefenbrunn en ons luitkwartet in Nederland door Carel Huiskamp, zie ook onze website www.contactmuziek bij het onderwerp instrumenten.
De viola da gamba is een strijkinstrument met 6 snaren met fretten (vakjes om de vingers van je linkerhand op te plaatsen). Gamba is Italiaans voor been, dus beenviool, je houdt het instrument op schoot of tussen je benen. Zuiver spelen lijkt vanwege de fretten makkelijk. Maar echt zuiver spelen is heel moeilijk dat moet je leren horen en is een proces van jaren. Als je gaat samenspelen moet je op elkaar leren afstemmen, elke toon kan iets hoger of lager zijn dan de fretten, een heel precies werk. Ik ben begonnen om met heel veel aandacht en liefde elke noot elke samenklank met elkaar te gaan horen, af te stemmen en echt zuiver te maken. Soms bleven we een toon een minuut aanhouden totdat ik zeker wist dat we het allevier gehoord hadden dat de klank zuiver was geworden.
Door onze intense manier van samenwerken kan ik dit met mijn huisgenoten noot voor noot doen. Dat kan echt nergens. Niemand wil zo vaak dezelfde noten spelen, hetzelfde muziekstuk spelen. Ik had ook nooit gedacht dat wij 9 jaar al dezelfde 2 of 3 stukken zouden spelen zonder dat het maar één keer verveelt. Voor een musicus een haast ondenkbaar idee, maar het gebeurt toch. We doen daardoor iets wat helemaal nieuw is. Herhalen terwijl het geen herhalen is, muziek als meditatie, terwijl het geen meditatie is.
De muziek is diepgaand genoeg om mee te nemen en mee te gaan met onze veranderingen. Heel bijzonder om zo precies bezig te mogen zijn met muziek leren horen en voelen.
De canzones speelden we 9 jaar geleden 5-7 minuten. Door onze manier van samenwonen en samenwerken en mijn zoektocht naar eenvoud, rust zijn we steeds langzamer gaan spelen. Nu doen we er 23-28 minuten over! Een omgekeerde weg. Als musicus leer je om langzaam te studeren om uiteindelijk in tempo een stuk te kunnen spelen, eerst langzaam en dan snel. Ik heb heel veel noten gespeeld en jaren moeten afkicken zoals ik dat noem om van het snel spelen af te komen. Dacht ik na 4 jaar dat we met rust bezig waren, schrok ik twee jaar later van de haast van de opname. Eigenlijk begint de muziek nu 'pas' de rust te krijgen die ik zocht.
Zonder te (kunnen) weten wat ik zocht en waar we naar toe zouden gaan ben ik 10 jaar geleden begonnen om Marthe, Erik en mijn zus Jeannette mee te nemen om op een nieuwe en rustige manier muziek te maken. Met als enig uitgangspunten ontspanning, rust en zuiverheid. Ik wist dat het genoeg was dat één van ons weet wat zuiverheid, ontspanning en rust is, voldoende ervaring en kennis heeft om dit proces te begeleiden en met elkaar door te maken. Heel bijzonder leerproces ik leerde net zoveel als de anderen. Door hen mee te nemen in een voor iedereen onbekend en voor mij alleen maar idee dat ik muziek wilde maken met dienstbaarheid en bescheidenheid.
Ik had zoveel last gehad van ego, starheid, optreden, spanning, presteren dat mijn wens om het anders te doen enorm was. Ik had zelfs getwijfeld of muziek wel iets was. De anderen vonden het altijd fijn om muziek te leren en met muziek bezig te mogen zijn. Daardoor ben ik steeds minder gaan twijfelen en meer van overtuigd geraakt dat ons muziek maken ook echt iets is. De reacties van mens als we spontaan iets latten horen hebben ons altijd gestimuleerd om door te blijven gaan met muziek maken. Een jonge die voor een collecte aan de deur kwam en met hem in gesprek raakten kwam ook luisteren samen met een vriend h even binnen om te luisteren naar ons zingen. Hij zei:
Als
jullie muziek maken verdwijnt alle negativiteit.
Het op deze vernieuwende manier met muziek bezig (mogen) zijn is een diep helende ervaring, een kracht, waarvan de werking nog een onontgonnen gebied is. 'Eenvoudige' muziek op een heel diep niveau een prachtige combinatie vind ik zelf.
Deze manier van leven en muziek maken is een antwoord op alle virtuositeit, ego, laten zien wat je kan, indruk willen maken wat in het muziek maken overal aanwezig is. Ik heb een hele weg in afgelegd en ben daar elke dag mee bezig mezelf en mijn huisgenoten in mee te nemen.
Zonder ego spelen is als niemand meer met presteren bezig is of fouten maken en we samen kunnen genieten van het fysiek bezig zijn, het strijken en naar jezelf en de anderen luisteren. Elke dag opnieuw ervaren we wat het op een meditatieve manier muziek maken uit de renaissance ons doet. Het is werken en samen zijn, wakker, helder, rustig, eenvoudig en intens. Het belangrijkste is het gevoel van samen.
Door steeds langzamer te spelen komt er verdieping en gaat de muziek steeds mooier en zuiverder klinken. Het voelt als een soort inslijten in je gehoor, je geheugen, je gevoel, motoriek. Ik heb vaak het beeld, een gevoel van steen of rotsen, harde materie die wij door samen te spleen zachter en gladder maken, letterlijk glad strijken. Het vraagt een enorme concentratie en coördinatie en rust om uit het hoofd zonder fouten 25 minuten te spelen.
Maar de inspanning wordt in de loop der jaren ook steeds meer ontspanning. Dat is waar ik naar toe wil dat de concentratie en ontspanning is en dus ook een diepe ontspannende werking heeft op de mensen die luisteren.
Ik maak ook steeds de verbinding met mediteren. Mediteren is voor mij net zoals hoe ik muziek (wil) maken zoveel mogelijk luisteren naar je lichaam, ontspannen en dieper zakken in je lichaam, terwijl je aandacht hebt voor je uitademing. Dan langzaam inademen terwijl je op een rustige en ontspannen manier weer iets inademt. Daarna ga ik weer langzaam uitademen en verder met dieper zakken in mijn lichaam. Zo kom ik in een steeds diepere ontspanning.
Net als bij het mediteren we soms in slaap vallen, gebeurt dat door het heel langzaam spelen soms ook bijna. Maar dat wordt steeds minder, het bijna in slaap vallen, is steeds meer een wakkere, actieve ontspanning aan het worden. Er gebeurt veel bij iedereen. Ik krijg soms mooie inzichten en gedachten over iedereen hoe iedereen bezig is met leren luisteren en openstaan. De anderen krijgen meer beelden vanuit soms heel andere dimensies. We weten nog half (een honderdste, een duizendste van) wat er allemaal mogelijk is als je naar een andere bewustzijnslaag gaat, door meditatie of door muziek maken.
Bij elke stap om langzamer gaan spelen (te lopen), komt er eerst chaos en disbalans (wankelen). Iedereen is zijn (schijn)zekerheid kwijt. We leren de muziek opnieuw kennen. Kende je het eerst op motoriek, of alleen je eigen noten, komt er steeds meer ruimte om ook de anderen te horen. Samen zuivere klanken maken is heel helend en voor iedereen bijzonder om te mogen ervaren en te voelen. Om daar echt aan toe te komen vraagt heel veel rust.
Zodra het onzuiver is, ga ik zachter spelen, zodat de anderen zichzelf en elkaar beter kunnen horen. Heel bijzonder hoe we zo op elkaar zijn afgestemd dat iedereen direct reageert en ik hoor dat iedereen de toon bij kan stellen en het zuiver(der) wordt. Door steeds iets langzamer te spelen komen er meer details naar boven. Zo maken we ons de muziek eigen op een steeds dieper niveau.
Zo intensief als wij met elkaar wonen, werken en muziek maken kan en gebeurt nergens. Dit kan alleen, omdat we elke dag samenzijn en samen alles mogen ervaren, bespreken en doormaken. Een heel bijzonder leven(sproces).
Dat is allemaal natuurlijk ook te horen in de opnames die wij maken. We oefenen bijna dagelijks een paar uur en nemen de muziek ook op. Daarna luisteren we ernaar, heel fijn om dan weer met afstand naar onszelf te kunnen en mogen luisteren. De lijnen en bogen van de melodieën van de polyfonie (canon-achtig) beginnen steeds beter hoorbaar te worden.
We spelen op de viola da gamba's (gamba is Italiaans voor been) op darmsnaren (van schapen). Darmsnaren zijn een natuurproduct en totaal anders van klank en vragen een andere manier van spelen dan de moderne met aluminium omwonden darmsnaren. De meeste mensen die viola da gamba spelen gebruiken voor de laagste twee van de zes snaren aluminium omwonden darmsnaren.
Ik heb ook voor de laagste snaren bewust gekozen voor de zoals dat genoemd wordt kale darmsnaren. Bijna iedereen raadde het af omdat het te moeilijk zou zijn, omdat de snaren moeilijker aanspreken. Het bleek heel erg mee te vallen en eigenlijk zelfs helemaal niet zo te zijn. In tegendeel is de klank zo mooi en rustig dat het alleen maar een kwestie blijkt van trager aanstrijken, wat juist weer wonderbaarlijk aansluit met hoe wij bezig zijn. De warme tonen zijn erg mooi en klinken veel dieper dan de aluminium omwonden darmsnaren.
Weer een van de ideeën die in de werkelijkheid anders blijken te zijn. Je eigen gevoel volgen. Er blijken dan altijd wel weer mensen te zijn die ook op de lage snaren op kale darmsnaren spelen ook kunnen vertellen waar ze die snaren gekocht hebben. Waar een wil is, is een weg en alles wat je kunt bedenken is wel ergens te vinden op de computer in je eigen huiskamer.
Het karakter van de muziek komt door de diepte en het op een natuurlijke manier resoneren van de darmsnaren veel meer tot zijn recht. Er zijn ook tennissers die spelen met snaren van darm waar mensen meer met gevoel mee kunnen spelen, maar ook het weer meer van invloed is.
Omdat darmsnaren (van schapen of geiten) erg gevoelig zijn voor temperatuur en vochtigheid, moeten we onze snaren vaker stemmen, vooral als de temperatuur of vochtigheid verandert, na een koudere of warmere nachten of de overgang van thuis naar een andere ruimte die veel warmer of kouder is. Door het tijd nemen om de instrumenten te stemmen en dat ook uit te leggen begrijpen mensen meer wat ervoor komt kijken om op deze instrumenten te spelen. In een tijd van grote technologische ontwikkelingen is het ook fijn om mensen weer in contact te brengen met muziek en instrumenten uit de renaissance.
Voor het stemmen gebruiken we moderne stemapparaten. Zo kunnen we een speciale stemming inprogrammeren, de in de renaissance heel populaire middentoonstemming waarbij de middelste toon, de grote terts van een akkoord heel zuiver klinkt. Een akkoord (drieklank) heeft een grondtoon (1e toon) een grote terts (3e toon) en een kwint (5e toon) Die zuivere grote terts is erg mooi om te horen, bijna elk muziekstuk uit de renaissance eindigt met een akkoord met de grote terts in het midden, liefs Leonoor
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat een reactie achter: